Onbuigzame wachter aan de Douro
Standvastig in de branding: zo trotseert een vuurtoren aan de Portugese kust golven, wind en weer.
Vuurtoren Farol de Felgueiras
In de 15e en 16e eeuw was Portugal een toonaangevende zeevarende natie, bekend om horizonverbredende ontdekkingsreizen en het ontsluiten van nieuwe zeeroutes. Vele grootheden hebben de – vaak levensgevaarlijke – omstandigheden op zee getrotseerd: Vasco da Gama ontdekte de zeeroute naar Indië, Bartelomeu Dias rondde als eerste de Kaap de Goede Hoop en Pedro Álvares Cabral geldt als de officiële ontdekker van Brazilië. Zonder technische innovaties was het nooit mogelijk geweest om de grenzen van de bekende wereld te verleggen. Dankzij nieuwe scheepstypes, betere zeekaarten en instrumenten zoals het kwadrant en de jakobsstaf konden moedige ontdekkers steeds verder afgelegen delen van de zeven wereldzeeën bereiken.
Om schipbreuken en navigatiefouten te voorkomen, werden al in de oudheid aan de kust vuren ontstoken. Door grote vooruitgang in de bouw- en lichttechniek ontstonden in de 18e eeuw de eerste vuurtorens zoals wij die nu kennen. De van ver zichtbare vaste punten maken het voor bemanningen makkelijker om te navigeren en waarschuwen tegelijkertijd voor gevaarlijke plekken. Een van deze vuurtorens is de Farol de Felgueiras, die aan de Atlantische kust waakt over de ingang van de haven van Porto.
Een stuk maritieme geschiedenis
Aan de monding van de Douro, waar de rivier de Atlantische Oceaan instroomt, troont de Farol de Felgueiras op een havenhoofd. Door natuurlijke zandverplaatsingen en een gevaarlijke vaargeul, die beide vaak tot schipbreuk leidden, was deze monding lange tijd problematisch. Met het groeiende zeevaartverkeer en het toenemende economische belang van de haven van Porto, ontstond in de 19e eeuw de noodzaak om de ingang van de haven veiliger en stabieler te maken. Dankzij de bouw van havenhoofden in 1790 en 1857 lukte het om de vaargeul de stabiliseren.
De vuurtoren Farol de Felgueiras werd in 1886 gebouwd. Voor een vuurtoren is hij met een hoogte van slechts tien meter relatief klein. Ook de zeshoekige vorm en het duurzame graniet waarmee de vuurtoren is gebouwd, zijn niet echt opvallend. Wat hem zo spectaculair maakt, is zijn locatie: aan het einde van een havenhoofd dat de Atlantische Oceaan in loopt. Door de ronde vorm van de kademuur spat het water hoog op. Zelfs bij weinig golven schuimt en dondert het water adembenemend rond dit iconische monument in Porto.
Beheerst door de getijden.
De Farol de Felguieras staat op een havenhoofd aan de rechteroever van de Douro. De massieve aarden pier, die ver in de zee uitsteekt, wordt beschermd door een sterke stenen muur. De pier fungeert zo als golfbreker om de invaart van de Douro te beschermen. De vuurtoren bevindt zich helemaal aan het einde, waar de omstandigheden bijzonder zwaar zijn. Soms beuken golven die wel dubbel zo hoog zijn als de Farol de Felgueiras op de vuurtoren in! Dat stelt enorme eisen aan de constructie en het materiaal.
Bestand tegen corrosie door zoutwater en de kracht van de golven, en ook stabiel bij zware winden: door de kwetsbare locatie in de zware omgeving moet de Farol de Felgueiras al sinds hij is gebouwd immense krachten incasseren. Om tegen deze uitdagingen opgewassen te zijn, waren innovatieve antwoorden en vooruitstrevende denkers nodig. Zo ontworpen de civiel ingenieurs een constructie die weinig aanvalsoppervlak biedt. Als materiaal werd voor graniet gekozen, vanwege het robuuste en duurzame karakter van deze steensoort. De ijzeren en stalen delen van het gebouw, zoals de balustrades, de deuren en het dak, worden door roestbestendige afwerkingen beschermd. Dankzij deze ingenieurskunst weerstaat de vuurtoren al het natuurgeweld ook nog na ongeveer 140 jaar.
Een blijvend herkenningspunt
Dankzij regelmatige moderniseringen bleef de Farol de Felgueiras bij de tijd en kon de vuurtoren zijn plicht steeds betrouwbaar vervullen: in 1955 werd hij uitgerust met een fresnellens van de tweede orde, die elke vijf seconden een op negen zeemijl afstand zichtbare rode lichtflits produceert. In 1979 volgde de automatisering, waarna de Farol de Felgueiras werd bestuurd vanaf de vuurtoren van Leça, die een paar kilometer noordelijker staat. Pas in 2009 ging de toren uit: afgezien van de misthoorn werd de Farol de Felgueiras buiten bedrijf gesteld.
Op 13 december 2021 besloten de verantwoordelijken echter om de vuurtoren vanwege zijn historische betekenis weer in dienst te nemen. Sindsdien begeleidt hij zeevaarders uit de hele wereld weer om de Douro op te komen. Daarmee staat hij symbool voor de hoge eisen die de bouwers stelden om de geweldige kracht van het water te weerstaan en daarmee anderen voor schade te behoeden: prominent, betrouwbaar en soeverein.
mastering horizons
Neem een duik en laat je verbazen
Wij zijn niet de enigen die vooroplopen in het temmen van de kracht van water. Ook vele anderen gaan deze spannende uitdaging dagelijks aan. Ontdek in onze rubriek mastering horizons nieuwe perspectieven op een van de meest waardevolle elementen op aarde!
