Een wilde tocht aan het einde van de wereld
Zo bedwingen mens, materiaal en machine de Straat Drake, een van de meest beruchte zeestraten ter wereld.
De Straat Drake
Het overwinnen van de oerkrachten van het water is toch al een enorme opgave. Maar tussen Kaap Hoorn in Chili en het Antarctisch Schiereiland is deze opgave gigantisch. Dat komt door de sterkste zeestroming ter wereld. De antarctische circumpolaire stroom is een koude zeestroom die in een ring om Antarctica heen stroomt. Het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika en het Antarctisch Schiereiland vormen voor deze zeestroom een flessenhals, waardoor de stroming daar enorm toeneemt. “Het debiet wordt op 170 miljoen kubieke meter per seconde geschat, ongeveer honderd keer zo veel als alle rivieren ter wereld samen”, legt Clément Vic uit, onderzoeker fysische oceanografie.
De onzekerheid is altijd aan boord
De ontdekking van deze zeestraat wordt toegeschreven aan de vrijbuiter Sir Francis Drake. Toen twee begeleidende schepen tijdens zijn reis om de wereld door een storm waren afgedreven, zou hij de zeestraat hebben opgemerkt. Zelf heeft hij de gevaren van een doorvaart echter niet getrotseerd. Vermoedelijk waren de Nederlanders Jacob le Maire en Willem Schouten in 1616 de eersten die de straat met succes hebben doorkruist. En hoewel het al meer dan vierhonderd jaar geleden is dat ze Kaap Hoorn hebben bedwongen, zijn de uitdagingen voor de moderne scheepvaart nog altijd extreem.
Door de sterke winden, snelle stroming, ijsbergen en plotselinge weersveranderingen hebben tot de dag van vandaag ongeveer 10.000 mensen in deze wateren het leven verloren. En ook al zijn moderne weervoorspellingen en technische uitrustingen eindeloos veel beter dan in de tijd van Le Maire en Schouten, in deze levensgevaarlijke omgeving komen nog altijd schepen in nood. In de loop van de tijd zijn er in de buurt van Kaap Hoorn meer dan achthonderd schepen gezonken. En omdat de Straat Drake ver van grotere havens vandaan ligt, is hulp in noodsituaties vaak niet beschikbaar.
De beruchte Drake-shake
Waar de zeer koude luchtmassa van Antarctica op de warmere lucht uit het noorden botst, gaat het er altijd stevig aan toe. De enorme temperatuurverschillen veroorzaken sterke lagedrukgebieden, waar storm- en orkaanvelden ontstaan. Daarom razen in deze afgelegen uithoek van de zeven wereldzeeën ongeveer driehonderd dagen per jaar heftige stormen. Zo ontstaan golven die variëren van een lieflijke twee tot drie meter hoog tot adembenemende golven van wel twaalf tot dertien meter. Regelmatig waait hier windkracht tien, wat op de schaal van Beaufort als ‘zware storm’ wordt aangeduid. Daarom zeggen sommige ervaringsdeskundigen graag: “Voor Antarctis betaal je geen entree, de prijs is de Drake-passage.”
Over het algemeen duurt het doorkruisen van de Straat Drake twee dagen, als je kiest voor de kortste verbinding tussen Ushuaia in Argentinië en het Antarctisch Schiereiland. Hier vereist het navigeren niet alleen veel kunde, maar ook ervaring. De lastige omstandigheden kunnen een grote invloed op de vaarsnelheid, vaarrichting en stabiliteit van een schip hebben.
Dankzij moderne technologie veilig onderweg
Zo turbulent als de Drake-passage is, zo sterk is haar aantrekkingskracht: niet alleen historische zeevaarders, maar ook toeristen worden door de poort van Antarctis aangetrokken. De omgeving is weliswaar guur, maar biedt ook indrukwekkende uitzichten op een fascinerende dierenwereld: bultruggen, albatrossen, stormvogels, keizerspinguïns en robben behoren hier tot de maritieme biodiversiteit. Wie deze veelzijdige fauna veilig wil ontdekken, kan tegenwoordig vertrouwen op de prestaties van ervaren experts.
Dankzij digitale weerobservatiesystemen kan dagen van tevoren worden voorspeld hoe de doorvaart door de Straat Drake zal verlopen. Zo kan de bemanning de route vooraf aan de weersomstandigheden aanpassen. Uitgekiende stabilisatoren zorgen dat het rollen van het schip sterk wordt beperkt. Dat is prettig, want de beweging over de lengte-as van schepen is de belangrijkste oorzaak van zeeziekte. Ook gps is een aanzienlijke veiligheidsfactor die helpt om de oriëntatie te midden van al het spattende schuim niet te verliezen. Maar niet in het laatst zijn het de nautische kennis, wil en veerkracht van de mens die het mogelijk maken om in deze bijzonder uitdagende omstandigheden een weg te vinden.
De verborgen macht van de oceanen
Door Zon en Maan, de wind en de draaiing van de Aarde schuiven op elk moment enorme watermassa’s de wereld rond. Daarom staat het water in onze oceanen nooit stil: in dit gigantische transportsysteem reist elke waterdruppel telkens weer de hele wereld rond. Het is belangrijk om de achterliggende dynamiek te begrijpen, omdat de grote zeestromen het klimaat aanzienlijk beïnvloeden. Als bijvoorbeeld het ijs aan de poolkappen smelt, zorgt de toegenomen hoeveelheid zoetwater ervoor dat het oppervlaktewater minder zout en daardoor lichter wordt, wat gevolgen heeft voor de oceaancirculatie. Het instorten van de Atlantische oceaancirculatie zou de temperaturen van het zeeoppervlak sterk veranderen, wat invloed zal hebben op zowel de atmosfeer als de verdeling van het zee-ijs en neerslagpatronen. Zo kunnen de temperaturen in heel Europa bijvoorbeeld dalen.
Tegelijkertijd fungeren de wereldzeeën als een gigantische warmteopslag: ze absorberen bijna 90% van de overtollige warmte van ons klimaatsysteem. Hierdoor zijn de Stille, Atlantische, Indische, Arctische en de Antarctische Oceaan belangrijke regulerende krachten van ons klimaat. Dat betekent voor ons mensen dat we niet alleen de uitdagingen moeten aangaan die door het element water ontstaan, maar ook dat we ons moeten inzetten om deze waardevolle hulpbron de beschermen en behouden.
mastering horizons
Neem een duik en laat je verbazen
Wij zijn niet de enigen die vooroplopen in het temmen van de kracht van water. Ook vele anderen gaan deze spannende uitdaging dagelijks aan. Ontdek in onze rubriek mastering horizons nieuwe perspectieven op een van de meest waardevolle elementen op aarde!
